TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

    

                          TEMEL YAŞAM DESTEĞİ NEDİR?

          Hayat kurtarmak amacı ile solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini ve dış kalp masajıyla kalpten kan pompalanmasını sağlamak için yapılan ilaçsız müdahaleye "Temel Yaşam Desteği" denir.

      Günümüzde ani kalp ölümü çok önemli bir sağlık problemdir. Gerek hastane dışında gerek hastane içinde hastaların azımsanmayacak bir bölümü ani ölüm ile kaybedilmektedir. Bu konuda ülkemize ilişkin net sayıları vermek ne yazık ki mümkün görülmüyor. Kemal Sunal, Barış Manço ve Cenk Koray gibi pek çok değerli sanatçı ve müzisyen ani kalp ölümü nedeniyle ve zamanında doğru müdahale yapılamadığı için kaybedilmişlerdir.

Hastane dışında gelişen ve yaralanmalar (trafik kazaları, ateşli silah yaralanmaları, düşmeler vb.) dışındaki ölümlerin en sık nedeni kalpten kaynaklanmaktadır. Kalbimiz normal koşullarda dakikada 60-100 arasında ve düzenli olarak atar. Ani kalp ölümlerinde kalpte görülen en sık başlangıç ritmi “kalp fibrilasyonudur” (KF veya VF olarak kısaltacağız). Sonuçta kalp birden bire fibrilasyona (kalp kaba bir tanımlama ile seğirmektedir ve kanı pompalayamaz) girdiğinde kişi bilincini kaybeder, solunumu ve dolaşımı durur (nabız alınamaz). Bu durumdaki hayati fonksiyonları olmayan birine eğitilmiş kurtarıcılar tarafından derhal yapılacak CPR ve VF’ye yönelik defibrilasyon işlemi (fibrilasyondaki kalbe özel olarak üretilmiş defibrilatör aletleri (otomatik eksternal defibrilatör =OED) ile direk olarak elektrik şoku vermek) ile hastanın hayatını kurtarmak mümkün olabilir. Ancak günümüzde hastane dışındaki alanlarda vuku bulan ani kalp ölümlerinde sağ kalım oranları düşüktür. Ülkemizde bunun en önemli nedeni olarak CPR konusunda halka yönelik sistematik eğitimlerin yeterli düzeyde hatta hiç olmamasını gösterebiliriz. Kurtarıcıların eğitimi, ani kalp ölümünün hızlı tanınması, kurtarıcıların planlı ve hızlı cevabı, hemen yapılan CPR ile sağ kalım oranları arttırılabilir. Hatta günümüzde hastane dışında CPR işlemleri sırasında eğitimli kurtarıcılar tarafından özellikle ilk 5 dakika içinde VF’ye yönelik defibrilasyon işlemini de eklersek hastanın hayatta kalma şansı daha da artacaktır. 

Cevapsız, solunum ve dolaşım bulguları olmayan hastaya ilk dakikalar içinde müdahale etmek hayatını kurtarmak açısından çok önemlidir. Temel yaşam desteği (TYD) bir grup müdahale ile yaşam kurtarma olarak tanımlanabilir. TYD yaşam zinciri halkalarında ilk 3 işlem (erken arama, erken CPR, erken defibrilasyon) ile tanımlanır. Defibrilasyon işlemi yapılamasa da özellikle 112’nin erken aranması ve erken CPR veya TYD kurbanın hayatını kurtarmak açısından çok önemlidir. Bu yüzden kurtarıcılar özellikle 112’nin aranması ve CPR konusunda donanımlı olmalıdırlar.

Ani ölüm durumu tespit edildiğinde acil tıp sisteminin yani 112’nin erken aranması, acil tıp sistemi personelini (112 ekibini) hızla uyarır. Kurtarıcılar tarafından yapılan erken CPR, 112 ekibi ve defibrilatör aleti (defibrilatör aletleri 112 ambulanslarında mevcuttur veya çevrede varsa özel defibrilatör aletleri eğitimli kurtarıcılar tarafından kullanılabilir) ulaşana kadar en iyi tedavidir. Erken CPR,  kalp ve beyin gibi hayati organların fonksiyonlarını koruyabilir. Sonuç olarak 112 ambulans ekibi ulaşana kadar (defibrilasyon işlemini bir kenara bırakırsak) özellikle eğitimli halktan kurtarıcılar tarafından yapılan kaliteli bir CPR veya TYD, bilinçsiz (cevapsız), solunum ve dolaşım bulgusu olmayan kurbanın (hastanın) hayatta kalma şansını belirgin olarak arttıracaktır. 

 Kaynaklar:

1. 2005 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care

 

2.  Adult Basic Life Support :Circulation 2005 112 [Suppl I]: IV-19 - IV-34

 

3. Ayrık, C., Ergene O, Bölüm 8. Konu 32: “Kardiyopulmoner Resusitasyon ve Acil Kardiyovasküler Bakım” Editör: Prof.Dr. Çetin Erol. Klinik Kardiyoloji Kitabı. MN Medikal /Nobel, Ankara. 2004;561–580. ISBN: 975-567-030-0.